یک مقاله ای هست در باب تفکر انتقادی:
A SUPER-STREAMLINED CONCEPTION OF CRITICAL THINKING
Robert H. Ennis, 6/20/02
که به نظرم با به دست دادن صورتبندی خلاصه و ساده ای می تواند یک طرح خوب از مباحث و کلیات مختص تفکر انتقادی باشد. در اینجا به مهمترین نکته ها و دسته بندی های این مقاله می پردازیم.
بخش اول
فرض کنید تفکر انتقادی اندیشیدنی از روی تأمل و مستدلانه است کاملا معطوف به این خواست که «به چه چیزی/ گزاره/ باوری معتقد باشیم و به چه چیزی نه؟» یک متتفکر انتقادی
1. کسی است با ذهنی گشوده به افکار و اندیشمند در باب بدیلهای فکری دیگر
2. می کوشد به داده ها به خوبی آکاه باشد
3. اعتبار منابع را به خوبی می شناسد
4. نتایج، فرض/ پیش فرض ها/ دلایل را می شناسد
5. کیفیت استدلالات/ شمول و متضمن بودن دلایل آنها/ فرض ها و دلیل آنها را به خوبی تشخیص می دهد
6. به خوبی می تواند یک موضع معقول را گسترش داده و از آن دفاع نماید
7. در باب آشکار سازی مسائل می پرسد
8. فرضیه/ تئوری های قابل پذیرش را صورتبندی کرده، آزمون هایی برای آنها طرح مینماید
9. به طریقی مناسب و درخور اصطلاحرت را در یک کانتکست/ سیاق/ ساختار متن مشخص تعریف می کند
10. با احتیاط البته، به بحث و بررسی در باب دلایل و تعیین شرایط استدلال می پردازد هنگامی که استدلال توجیه شده باشد
11. آن هنگام که بر آن می شود که به کدام عقیده معتقد گردد، همه این موارد مذکور را در کلیت شان با هم در نظر می گیرد
متفکران انتقادی اندیش
1. مراقب این هستند که باورهایشان صادق باشد، و اینکه قضاوت هایشان موجّه باشد؛ به عبارت دیگر ، مراقب احراز صدق تا میزان ممکن هستند...
2. مراقب ارائه نمودن صادقانه و واضح و آشکار موضع/ مواضع خودشان به همان اندازه مراقبت در باب موضع/ مواضع دیگران می باشند. ( از قبیل هر گونه آشکار نمودن معنا/ مراد/ منظور از آنچه گفته شده است، تعیین نتیجه یا مسئله، مطالبه دلیل و ...)
3. مراقب اعتبار و ارزش هر شخص ... می باشند...
توانایی های لازم تفکر انتقادی:
موارد اول تا سوم در باب وضوح و آشکار سازی است:
1. تمرکز بر مسئله
الف) شناسایی یا صورتبندی مسئله
ب) شناسایی یا صورتندی معیارهایی به منظور قضاوت کردن در باب پاسخ های ممکن
ج) در نظر داشتن موضع و موقعیت فکری موجود و عدم غفلت از کلیت آن
2. تحلیل استدلالات
الف) شناسایی نتایج
ب) شناسایی دلایل بیان و عنوان شده
ج) شناسایی دلایل ناگفته
د) شناسایی و اعمال بی ربطی ها
س) در نظر داشتن و دیدن ساختار یک استدلال
ق) خلاصه سازی
3. این مورد در باب پرسش و پاسخ مسائل برای آشکارسازی و/ یا به چالش کشیدن:
الف) چرا؟
ب) منظور/ هدف اصلی تو چیست؟
پ) از ... منظور تو چیست؟
ت) چه چیزی می تواند مثالی برای ... باشد؟
ج) چه چیزی نمی تواند مثالی برای ... باشد؟
د) دقیقا این مورد چگونه اعمال می شود؟(توصیف یک مورد، که می تواند به خوبی یک مثال/ مورد نقض/ خلاف باشد)
ر) این چه تفاوتی ایجاد می کند؟
ف) وقایع/ حقایق کدامند؟
ق) این چیزی است که تو می خواهی بگویی: ............؟
س) می توانی در این باره بیشتر بگویی؟
(دو مورد بعدی مبانیی برای تصمیم است)
4. قضاوت و تعیین اعتبار منابع. معیارهای اصلی(اما نه شرایط ضروری)
الف) مهارت
ب) فقدان داشتن دو موضع که ممکن است آن دو با هم تعارض داشته باشند
پ) سازگاری میان منابع
ت) اعتبار
ج) به کار بردن و استعمال رویه های
د) شناخت خطر/ های (احتمالی) اعتبار
ر) توانایی ارائه دلیل
ف) عادات و رویه های محتاط
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر